0
Daga Rabiu Muhammad (Abu Hidaya)
+2348065025820
gmail:abuhidya@gmail.com

A bisa al'ada duk shekara mutanen garin Agadez da ke Jamhuriyar Nijar
kan yi wani biki da ake kira bikin Bianou kuma su kan gayyaci mutane
daga sassa daban-daban
na duniya ciki kuwa har da 'yan
jaridun duniya tare da kungiyoyi gami da hukumomin da suke na al'adu.

MENE NE BIANOU?
Bianou salla ce ta abzinawa mutanen Agadez, suna
fara yin wannan bikin tsawon wasu kwanaki amma manyan ranakun bikin su
ne ranakun tasu'a
da ashura don ana fara bikin tun ranar 17 ga watan Zhul-hijja, an ce
bikin ya samo asali tun iyaye da kakanni.

MENE NE TARIHIN BIANOU?
A hakikanin zance babu wanda zai ce ga shekarar da aka soma bikin
Bianou a garin Agadez amma dai an
tabbatar da cewa tarihin bikin Bianou ya samo asali tun shekaru
masu yawa, kuma ana yin wannan biki ne saboda kwaikwaiyon
Ma'aiki(SAW)a lokacin da ya yi hijira daga
Makka zuwa Madina inda mutanen Madina suka fito
suka tare shi da murna, wasu kuma suka ce Bianou biki ne kawai na
al'ada da ake yi don samun nishadi kuma raya al'adar kasar don
bayyanawa duniya karfin da matasa suke da shi a garin Agadez, da wani
yake karin bayani game da wannan magana ya ce "ma'anar Bianou shi ne a
yi ta rawa sai gari ya waye".Wannan shi ne tarihin
Bianou a takaice.

MARAICEN ADO.
Ita wannan rana mai suna
maraicen ado mata ne ke yin kwalliya da yamma su fito gari, amma kafin
yammacin wannan rana ko wani gida ana yin abinci nau'ika kala-kala
amma da alkama kuma akwai wadanda suke ajiyar naman kai da kuma kashin
bayan ragon layyarsu a wannan rana suke
fitowa da shi su gyara a ci, zuwa yammacin sai kuma samari da
Tambari(Tambari shi ne shugaban da yake jagorantar masu yin bikin)
suma su fito a shiga kada tambura(Manyan ganguna) a yi ta rawa har
zuwa wani tudu da ake kira tudun Bianou wannan rana ita ce kamar ranar
bude Bianou ko kuma
jajiberin sallar Bianou kuma a
wannan yammaci maza ke tafiya kwanan daji.

KWANAN DAJI
kamar yadda na fada a baya ana fara bikin Bianou tun 17 ga watan
Zhul-hijja amma manyan ranakun
bikin guda uku ne, su ne kamar haka:
1Maraicen Ado
2 Ranar sallar Bianou
3 Ranar kare wasa ko
Tudun makera.
To kamar yadda bisa tsarin da
al'adar Bianou ta tsara da an gama maraicen ado sai mazaje masu
sha'awar kwanan daji su shirya su wuce daji domin kwana a can don yin
shirin washe gari wadda ake
yi wa lakabi da ranar sallar Bianou sunan dajin da ake zuwa dajin
Alansis yana nan kilo mita biyar da garin Agadez, dajin dauke yake da
bishiyun dabinai da kuma yan
bukkokin mutane mazauna dajin.

ABUBUWAN DA AKE YI A DAJIN.
Da yake masu kwanan dajin sun kasu kashi biyu, akwai mutanen Gabas da
kuma na yamma don haka ko a dajin ka shiga sai ka fara wuce mutanen
yamma sannan za
ka iske mutanen gabas.
Abubuwan da ake yi a wannan dare, yawanci abubuwan da ake yi a wannan
dare a kan dora
girki wanda kwamitin masu kula da shirya wannan biki suke daukar
nauyin yi, wasu kuma su kan taho da abincinsu tun daga gida a kunna
wuta a gefe a yi ta hira har gari
ya waye,to amma yanzu masu wasa kan je daga cikin gari a kunna wutar
lantarki a yi wasanni da wakoki har wani adadi na dare sannan a koma
makwanci.
Zuwa da safe kuma sai a ci abinci a yi shiri a nufo gari.
'yan yamma su ke fara yin gaba sannan yan gabas na biye da su.
Dalilin da yasa ake wannan kwanan daji shi ne don raya waccan sunnar
ta ma'aiki inda
wadanda suka yi wannan kwanan daji da safe za
su yi shiga ta al'ada su shigo gari suna kada Tambari da
Akanzam(Akanzam wani karamin Bandiri ne) suna waka da rawa, su kuma
mutanen gari su fito su tarbe su, kowannesu yana rike da ganyen dabino
suna jinjina musu tare da musu lale marhaban kamar dai yadda ya faru a
lokacin hijirar Ma'aiki(S.A.W) daga Makka zuwa Madina.

RANAR SALLAR BIANOU KO DAUKAR TAZIDAI.
Ita kuma wannan rana ita ce rana
ta biyu a manyan ranakun Bianou kuma ita ce babbar ranar da kowa
yake yin kwalliya da abinci don nuna murnarsa, a wannan rana kowa kan
fito rike da tazidai(ganyen dabino) don tarbar mazajen da suka yi
kwanan daji, a kuma ranar ne kusan gaba daya
ake zagaya gari. Amma kafin a shiga gari malamai kan tarbi mazajen
Bianou a wajen gari a yi addu'o'i sannan sai a shiga gari da gidajen
iko (mahukunta) ana kada musu Tambari da Akanzam tare da
rera wakoki yawanci gidajen da ake zuwa wasu kan bayar da abinci ko fura a sha.
Bayan an gama wannan zagaye sai kuma a wuce gidan sarkin Agadez
(Sultan) a gaishe shi, shi kuma sarki ya yi nasa jawabin sai kuma a
wuce
zuwa cikin gari a yi ta wasanni da rawa da juyi har zuwa yamma sai a
aje sai kuma gobe.

RANAR QARE WASA KO TAFIYA TUDUN MAKERA.
Ita wannan rana ta kare wasa ko tafiya tudun makera ita ce rana ta uku
daga cikin manyan
ranakun Bianou kuma ita ce rana ta karshe a wannan biki wasu ma kan
kira ta da ranar cikon
shekara. Ita wannan rana ba kowa ne ke fitowa ba, akasari
ma ranar matasa sun fi yawa a ciki kuma dalilin da yasa ake Bianou a
wannan rana shi ne domin a tafi
tudun makera saboda makera a garin Agades sun kokawa sarki cewa ba a
zuwa wurinsu ana musu wasan Bianou domin suna gabas da gari don haka
sarki ya sanya a dinga zuwa ana musu na su wasan don inganta da
armashin wannan biki, amma kafin akai ga tafiya tudun makera sai an
zagaya gari ana yin wasa kamar kowacce rana ta Bianou inda mata da
maza suke
fitowo suna kallo suna yabawa samarin da suka yi
kwalliyar birgewa kamar yadda ake hawan sallah a arewacin Nijeriya,
zuwa can yamma sai a wuce tudun makera a yi wasa daga nan kuma an gama
Bianou sai wata shekarar, don haka ne ma ake kiran wannan rana da
wannan rana da ranar kare wasa har ila yau a wannan rana ne
yan gabas da yamma suke Randayya(wato nuna bajinta ko gasar rawa, kida
da kuma
kwalliya).

Agadez dai ita ce jiha ko kuma yankin da ya fi kowanne yanki
girma a
Nijar, wanda girmansa ya
kai murabba'in kilo mita
634,209
watau kwatankwacin kashi 52 cikin dari
na girman Nijar baki daya.Yankin Agadez ya hada da hamadar Tenere da
Bilma da kuma yankin Ayir mai cike da tsaunuka. Mafi yawancin jama'ar
yankin Abzinawa ne; akwai
kuma Tubawa da Fulani da kuma Hausawa. Babbar sana'ar jamaar yankin
ta asali ita ce cinikin
gishiri da dabino sai dai a shekarun 1990 harkar
bude ido ta zama wata babbar sana'ar yankin,
hakanan karfen Uranium da ake samu a
garin Arlit
na samawa Nijar kashi 20 cikin dari na kudin shigar
da take samu. A 'yan shekarun bayan sun sha fama da ta'adaccin tawaye
da fari(rashin albarkar kasa) da aka rika samu wadanda suka kai yankin
ga shiga wani hali na durkusar da tattalin arzikin yankin amma yanzu
komai yana dawowa daidai musamman ziyarar baki 'yan kasashen waje da
kuma bunkasar tattalin arzikin yankin mutanen Agadez mutane masu son
baki da kuma girmama su.
Su na da guraren tarihi masu yawa kamar babban masallacin Agadez da
Tafadak da Tchirro da Arlit da dutsen Bagazam wadanda suke ciki da
abubuwan al'ajabi.
(C)
Rabi'u Muhammad Abu Hidaya
2018

Post a Comment

Dear readers, after reading the Content please ask for advice and to provide constructive feedback Please Write Relevant Comment with Polite Language.Your comments inspired me to continue blogging. Your opinion much more valuable to me. Thank you.

TARIHIN BIKIN AL'ADAR BIANOU A GARIN AGADEZ JAMHURIYYAR NIJAR

Daga Rabiu Muhammad (Abu Hidaya)
+2348065025820
gmail:abuhidya@gmail.com

A bisa al'ada duk shekara mutanen garin Agadez da ke Jamhuriyar Nijar
kan yi wani biki da ake kira bikin Bianou kuma su kan gayyaci mutane
daga sassa daban-daban
na duniya ciki kuwa har da 'yan
jaridun duniya tare da kungiyoyi gami da hukumomin da suke na al'adu.

MENE NE BIANOU?
Bianou salla ce ta abzinawa mutanen Agadez, suna
fara yin wannan bikin tsawon wasu kwanaki amma manyan ranakun bikin su
ne ranakun tasu'a
da ashura don ana fara bikin tun ranar 17 ga watan Zhul-hijja, an ce
bikin ya samo asali tun iyaye da kakanni.

MENE NE TARIHIN BIANOU?
A hakikanin zance babu wanda zai ce ga shekarar da aka soma bikin
Bianou a garin Agadez amma dai an
tabbatar da cewa tarihin bikin Bianou ya samo asali tun shekaru
masu yawa, kuma ana yin wannan biki ne saboda kwaikwaiyon
Ma'aiki(SAW)a lokacin da ya yi hijira daga
Makka zuwa Madina inda mutanen Madina suka fito
suka tare shi da murna, wasu kuma suka ce Bianou biki ne kawai na
al'ada da ake yi don samun nishadi kuma raya al'adar kasar don
bayyanawa duniya karfin da matasa suke da shi a garin Agadez, da wani
yake karin bayani game da wannan magana ya ce "ma'anar Bianou shi ne a
yi ta rawa sai gari ya waye".Wannan shi ne tarihin
Bianou a takaice.

MARAICEN ADO.
Ita wannan rana mai suna
maraicen ado mata ne ke yin kwalliya da yamma su fito gari, amma kafin
yammacin wannan rana ko wani gida ana yin abinci nau'ika kala-kala
amma da alkama kuma akwai wadanda suke ajiyar naman kai da kuma kashin
bayan ragon layyarsu a wannan rana suke
fitowa da shi su gyara a ci, zuwa yammacin sai kuma samari da
Tambari(Tambari shi ne shugaban da yake jagorantar masu yin bikin)
suma su fito a shiga kada tambura(Manyan ganguna) a yi ta rawa har
zuwa wani tudu da ake kira tudun Bianou wannan rana ita ce kamar ranar
bude Bianou ko kuma
jajiberin sallar Bianou kuma a
wannan yammaci maza ke tafiya kwanan daji.

KWANAN DAJI
kamar yadda na fada a baya ana fara bikin Bianou tun 17 ga watan
Zhul-hijja amma manyan ranakun
bikin guda uku ne, su ne kamar haka:
1Maraicen Ado
2 Ranar sallar Bianou
3 Ranar kare wasa ko
Tudun makera.
To kamar yadda bisa tsarin da
al'adar Bianou ta tsara da an gama maraicen ado sai mazaje masu
sha'awar kwanan daji su shirya su wuce daji domin kwana a can don yin
shirin washe gari wadda ake
yi wa lakabi da ranar sallar Bianou sunan dajin da ake zuwa dajin
Alansis yana nan kilo mita biyar da garin Agadez, dajin dauke yake da
bishiyun dabinai da kuma yan
bukkokin mutane mazauna dajin.

ABUBUWAN DA AKE YI A DAJIN.
Da yake masu kwanan dajin sun kasu kashi biyu, akwai mutanen Gabas da
kuma na yamma don haka ko a dajin ka shiga sai ka fara wuce mutanen
yamma sannan za
ka iske mutanen gabas.
Abubuwan da ake yi a wannan dare, yawanci abubuwan da ake yi a wannan
dare a kan dora
girki wanda kwamitin masu kula da shirya wannan biki suke daukar
nauyin yi, wasu kuma su kan taho da abincinsu tun daga gida a kunna
wuta a gefe a yi ta hira har gari
ya waye,to amma yanzu masu wasa kan je daga cikin gari a kunna wutar
lantarki a yi wasanni da wakoki har wani adadi na dare sannan a koma
makwanci.
Zuwa da safe kuma sai a ci abinci a yi shiri a nufo gari.
'yan yamma su ke fara yin gaba sannan yan gabas na biye da su.
Dalilin da yasa ake wannan kwanan daji shi ne don raya waccan sunnar
ta ma'aiki inda
wadanda suka yi wannan kwanan daji da safe za
su yi shiga ta al'ada su shigo gari suna kada Tambari da
Akanzam(Akanzam wani karamin Bandiri ne) suna waka da rawa, su kuma
mutanen gari su fito su tarbe su, kowannesu yana rike da ganyen dabino
suna jinjina musu tare da musu lale marhaban kamar dai yadda ya faru a
lokacin hijirar Ma'aiki(S.A.W) daga Makka zuwa Madina.

RANAR SALLAR BIANOU KO DAUKAR TAZIDAI.
Ita kuma wannan rana ita ce rana
ta biyu a manyan ranakun Bianou kuma ita ce babbar ranar da kowa
yake yin kwalliya da abinci don nuna murnarsa, a wannan rana kowa kan
fito rike da tazidai(ganyen dabino) don tarbar mazajen da suka yi
kwanan daji, a kuma ranar ne kusan gaba daya
ake zagaya gari. Amma kafin a shiga gari malamai kan tarbi mazajen
Bianou a wajen gari a yi addu'o'i sannan sai a shiga gari da gidajen
iko (mahukunta) ana kada musu Tambari da Akanzam tare da
rera wakoki yawanci gidajen da ake zuwa wasu kan bayar da abinci ko fura a sha.
Bayan an gama wannan zagaye sai kuma a wuce gidan sarkin Agadez
(Sultan) a gaishe shi, shi kuma sarki ya yi nasa jawabin sai kuma a
wuce
zuwa cikin gari a yi ta wasanni da rawa da juyi har zuwa yamma sai a
aje sai kuma gobe.

RANAR QARE WASA KO TAFIYA TUDUN MAKERA.
Ita wannan rana ta kare wasa ko tafiya tudun makera ita ce rana ta uku
daga cikin manyan
ranakun Bianou kuma ita ce rana ta karshe a wannan biki wasu ma kan
kira ta da ranar cikon
shekara. Ita wannan rana ba kowa ne ke fitowa ba, akasari
ma ranar matasa sun fi yawa a ciki kuma dalilin da yasa ake Bianou a
wannan rana shi ne domin a tafi
tudun makera saboda makera a garin Agades sun kokawa sarki cewa ba a
zuwa wurinsu ana musu wasan Bianou domin suna gabas da gari don haka
sarki ya sanya a dinga zuwa ana musu na su wasan don inganta da
armashin wannan biki, amma kafin akai ga tafiya tudun makera sai an
zagaya gari ana yin wasa kamar kowacce rana ta Bianou inda mata da
maza suke
fitowo suna kallo suna yabawa samarin da suka yi
kwalliyar birgewa kamar yadda ake hawan sallah a arewacin Nijeriya,
zuwa can yamma sai a wuce tudun makera a yi wasa daga nan kuma an gama
Bianou sai wata shekarar, don haka ne ma ake kiran wannan rana da
wannan rana da ranar kare wasa har ila yau a wannan rana ne
yan gabas da yamma suke Randayya(wato nuna bajinta ko gasar rawa, kida
da kuma
kwalliya).

Agadez dai ita ce jiha ko kuma yankin da ya fi kowanne yanki
girma a
Nijar, wanda girmansa ya
kai murabba'in kilo mita
634,209
watau kwatankwacin kashi 52 cikin dari
na girman Nijar baki daya.Yankin Agadez ya hada da hamadar Tenere da
Bilma da kuma yankin Ayir mai cike da tsaunuka. Mafi yawancin jama'ar
yankin Abzinawa ne; akwai
kuma Tubawa da Fulani da kuma Hausawa. Babbar sana'ar jamaar yankin
ta asali ita ce cinikin
gishiri da dabino sai dai a shekarun 1990 harkar
bude ido ta zama wata babbar sana'ar yankin,
hakanan karfen Uranium da ake samu a
garin Arlit
na samawa Nijar kashi 20 cikin dari na kudin shigar
da take samu. A 'yan shekarun bayan sun sha fama da ta'adaccin tawaye
da fari(rashin albarkar kasa) da aka rika samu wadanda suka kai yankin
ga shiga wani hali na durkusar da tattalin arzikin yankin amma yanzu
komai yana dawowa daidai musamman ziyarar baki 'yan kasashen waje da
kuma bunkasar tattalin arzikin yankin mutanen Agadez mutane masu son
baki da kuma girmama su.
Su na da guraren tarihi masu yawa kamar babban masallacin Agadez da
Tafadak da Tchirro da Arlit da dutsen Bagazam wadanda suke ciki da
abubuwan al'ajabi.
(C)
Rabi'u Muhammad Abu Hidaya
2018

No comments:

Post a Comment